سرویس: فرهنگ و هنر
کد خبر: 1779
|
11:41 - 1391/09/06
نسخه چاپی

طعم عزاداري‌هاي اصيل در گزارش‌هاي شهرستاني

طعم عزاداري‌هاي اصيل در گزارش‌هاي شهرستاني
با پايان يافتن دهه اول محرم امسال، فرصت خوبي پيش آمد تا عملكرد تلويزيون را در اين مدت مورد نقد و بررسي قرار دهيم.
سبلانه: «جوان» در گفت‌وگو با چند تن از كارشناسان و منتقدان برنامه‌هاي تلويزيوني، نظر آنها را راجع به موفقيت يا عدم موفقيت تلويزيون در جذب مخاطب به برنامه‌هاي مناسبتي و انتقال صحيح پيام عاشورا و قيام امام حسين‌(ع) جويا شده است.
محرم بدون استراتژي
منوچهر اكبر‌لو، در گفت‌وگو با «جوان»، در مورد عملكرد صدا و سيما در محرم مي‌گويد: به نظرم صدا و سيما هنوز براي ايام محرم طرح استراتژيكي جهت برنامه‌سازي تنظيم نكرده است و بنابر روال هميشگي از برنامه‌هايي استفاده مي‌كند كه اساسا مناسب مديوم تلويزيون نيست. بيشتر اين برنامه‌ها بر اساس عادت چند ساله، ساخته مي‌شوند بدون آنكه نياز سنجي‌اي از مخاطب شده باشد.
مواردي مانند پخش سخنراني يا مراسم عزاداري اساساً براي پخش تلويزيوني مناسب نيستند، چراكه تأثير اين‌گونه مراسم‌ها با حضور در همان مكان‌ها ايجاد مي‌شود. تلويزيون نيازمند ساخت برنامه‌هاي داستاني، كليپ‌ها، مستندها و نمايش‌هاي مذهبي در اين زمينه است كه جز در موارد خاص متأسفانه هيچ سالي چنين اتفاقي نيفتاده است.

در اين زمينه راديو خيلي بهتر از تلويزيون عمل كرده است. برنامه‌هاي تحقيقي و نمايش‌هاي مذهبي راديويي كه در اين ايام پخش شده‌اند توانسته مخاطبان پيشين راديو را حفظ كند. به نظر مي‌رسد بايد با همكاري علماي ديني به اين پرسش‌ها پاسخ داد كه اساساً چه ضرورتي دارد كه پخش برنامه‌هاي عادي تلويزيون مانند برنامه‌هاي آموزشي در ايامي مانند محرم، متوقف شود؟! طبيعي است كه در ايام عزاداري قطع برنامه‌هاي طنز كه بيش از يكي دو مورد هم نيستند، منطقي باشد اما در مورد ساير برنامه‌هاي تلويزيون، علما بايد پاسخ دهند كه آيا مشكلي وجود دارد يا خير. در اين شكي نيست كه تلويزيون در ايامي مانند محرم، مخاطبان خود را به شدت از دست مي‌دهد در حالي كه بايد از اين فرصت استفاده كرد و با توليد برنامه‌هاي جذاب و مناسب، بينندگان تلويزيون را افزايش داد تا از اين طريق بتوان فرهنگ عاشورا را بهتر و بيشتر از گذشته به بينندگان و مخاطبان برنامه‌هاي صدا و سيما انتقال داد.

مردم منتظر فيلم‌هاي جديد بودند
آرش فهيم، نيز در پاسخ به «جوان» درباره مقايسه برنامه‌هاي امسال صدا و سيما با سال‌هاي گذشته، مي‌گويد: اگر بخواهيم عملكرد صدا و سيما را با سال‌هاي گذشته مقايسه كنيم، در زمينه برنامه‌هاي غير نمايشي و پخش برنامه‌هاي سوگواري و نوحه‌خواني، تلويزيون عملكرد نسبتاً خوبي داشته است و نسبت به آن چيزي كه در سال‌هاي گذشته ديده بوديم فراتر عمل كرده است، مخصوصا پخش مراسم عزاداري اصيل در شهرستان‌ها كه جزو نقاط قوت برنامه تلويزيوني به شمار مي‌رفت. اما متأسفانه در حوزه برنامه‌هاي نمايشي تلويزيون عملكرد خوبي نداشته است.

مخاطبان صدا‌و‌سيما منتظر نمايش فيلم‌ها و سريال‌هاي جديدي درباره واقعه عاشورا، حوادث زمينه‌ساز قيام امام حسين(ع) و اتفاقات بعد از قيام امام‌(ع) بودند. اما مهمترين برنامه نمايشي همان مختارنامه بود كه دوباره پخش مي‌شد. تبديل اين سريال به چند فيلم سينمايي نيز از جمله كارهاي جديدي بود كه تلويزيون انجام داد و با استقبال بينندگان روبه‌رو شد.

پخش فيلم‌هايي كه با زندگي ديني مغايرت داشتند
دكتر محمد صادق كوشكي، پژوهشگر و كارشناس فرهنگي، در گفت‌وگو با «جوان» با نقد برنامه‌هاي دهه اول محرم، مي‌گويد: فكر مي‌كنم امسال، برنامه‌هاي مستندي كه پخش شد، به خصوص مستندهاي مناسبتي عاشورايي پخش شده از شبكه ۴، كارهاي خوب و قابل تأملي بودند.

به نظرم بهترين بخش از برنامه تلويزيوني كه توانست با مردم ارتباط برقرار كند و عاشورايي باشد، همين كار‌هاي مستند بود. در بخش كار‌هاي داستاني و تله فيلم‌ها، اكثراً كارهاي متوسط و ضعيفي بودند، مانند كاري كه در مورد شهيد طيب‌حاج رضايي پخش شد و داراي اشكالات عديده تاريخي بود و نتوانست ارتباط و ارادتي كه اين شهيد بزرگوار با واقعه عاشورا و قيام امام حسين‌(ع) داشت را ترسيم كند. مجموعه تله فيلم‌هاي «شايد براي شما هم اتفاق بيفتد» كارهاي تكراري و ضعيفي بودند و حتي برخي‌هايشان نيز با سبك زندگي ديني مغايرت داشتند، در ميان آنها كاري كه متوسط به بالا باشد نديدم.

هنوز هم مجموعه مختارنامه برگ برنده سازمان صدا و سيما بود كه به صورت‌هاي مختلف مانند فيلم‌هاي سينمايي «كودكان آب» و «راه عاشقي» و مجموعه سريال پخش شد. اما مختارنامه هم كاري تكراري است. گزارش‌هاي ارسالي از كربلا هم به لحاظ اجرايي مشكلات بسياري داشت به صورتي كه مجري‌ها و كارشناسان برنامه نمي‌توانستند حس و حال فضا را به مخاطبان انتقال دهند.

بينندگان ترجيح مي‌دادند تا مجري صحبت نكند و به جاي آن تصاوير پخش شود تا خودشان با محيط حرم ارتباط قلبي پيدا كنند. امسال نوآوري خاصي در سرود‌ها و كليپ‌هاي پخش شده نديدم و بيشتر كارهاي تكراري پخش شد. ريتم برنامه‌هاي مناسبتي صدا وسيما آنطور كه بايد داراي شيب منطقي نبود. از روز اول محرم تا روز هفتم، اين شيب خيلي متساهلانه بود و حتي برنامه‌هاي نامناسب با محرم در اين روز‌ها پخش مي‌شد.

كارهاي انيميشني نيز كه پخش شد عمدتاً تكراري بودند، متأسفانه تاكنون كار انيميشني مناسب محرم ساخته نشده است و هرچه هم پخش مي‌شود، كار‌هاي قديمي است، اگر هم انيميشن جديدي بوده در ميان پخش كارهاي قديمي ديده نشده است.

امسال شايد سازمان صداو سيما با مشكل بودجه هم روبه‌رو بوده است، اما نبايد از بعضي از بي‌سليقگي‌ها مانند سپردن كار به اشخاصي مانند آقاي كرم‌پور گذشت. در حالي كه ما كارگردانان زيادي داريم كه دغدغه‌هاي عاشورايي دارند و از بچه‌هاي انقلاب هستند، مديران صدا و سيما كار را به آقاياني مي‌سپارند كه دغدغه‌هاي ديگري دارند. اگر قرار باشد براي محرم و عاشورا كار كنيم بايد جلوي اين بي‌سليقگي‌ها گرفته شود.

عزاداري سالم در شهرستان‌ها
حسين سلطان محمدي، كارشناس و منتقد سينما و تلويزيون در گفت‌وگو با «جوان»، عملكرد تلويزيون را نسبي ارزيابي مي‌كند و ادامه مي‌دهد: در برخي از ساعات‌ها پخش برنامه‌هاي خوبي داشتيم و در برخي ديگر از ساعت‌ها، خير!. به دليل وجود شبكه‌هاي گوناگون و گردش در ميان شبكه‌هاي مختلف با برنامه‌هاي متنوعي روبه‌رو مي‌شديم اما نكته عجيب اين بود كه در ميان اين شبكه‌ها، «مختارنامه» را بسيار مي‌ديديم. از شبكه يك گرفته تا ساير شبكه‌ها اين سريال به شكل‌هاي مختلف پخش مي‌شد. در مورد ساير سريال‌هاي پخش شده مانند «فرات» و ديگر سريال‌هاي ويژه ماه محرم، تدارك خاصي ديده نشده بود. بعضي از شبكه‌ها اما ويژه برنامه‌هاي خوبي داشتند، مانند «بازباران» كه از شبكه آموزش پخش مي‌شد يا مستند «راسخون» كه از شبكه چهار پخش مي‌شود و برنامه جالبي بود.
در اين ميان مسئله‌اي باعث شد به قدرت رسانه پي ببريم، بعد از آن كه طي چند سال گذشته، صدا و سيما عزاداري حسينيه اعظم شهر زنجان را به صورت زنده پخش مي‌كرد، امسال اين نوع عزاداري به صورت گسترده در ديگر شهر‌ها ديده شد و شاهد نوعي وحدت رويه در مراسم عزاداري بوديم كه عزاداران با جمع شدن در يك محل مشخص به صورت گروهي به عزاداري مي‌پرداختند.

اين كار به نوعي ترويج عزاداري سالم و بدون تزئينات زائد و امروزي بود. اين قدرت رسانه بود كه باعث شد در شهرهايي مانند يزد، اردبيل، خرم آباد، بم و. . . عزاداري‌هاي گروهي انجام شود. حتي شنيده‌ام كه يزدي‌ها مراسم عزاداري‌شان را به صورت زنده در اينترنت پخش مي‌كردند.

اين كار نشان‌دهنده تاثيري است كه رسانه مي‌تواند روي مخاطبانش بگذارد، شايد اين كار ناخواسته در تلويزيون انجام شده بود اما حاصل آن را مي‌توان جزو نكات مثبت صدا و سيما دانست اما براي مخاطبيني كه در خانه مي‌مانند تله فيلم‌هاي زيادي پخش شد كه عمدتاً تكراري بودند. حتي فيلم‌هاي خارجي نيز مانند «سنجاقك»-كه داراي بار معنوي و مفاهيم انساني بود- پيش از اين نيز از تلويزيون پخش شده بودند.

امسال با حجم بالاي فيلم‌هاي تلويزيوني و برنامه‌هاي توليدي، شاهد آن بوديم كه بيش از ۹۰ در‌صد برنامه‌هاي تلويزيون ايراني شده بود. اين كار نيز به نوعي قدرت‌نمايي و نمايش ظرفيت‌هاي برنامه‌سازي صدا و سيما است. اما نبايد در ميان پخش برنامه‌هاي داخلي از نمايش برنامه‌هاي خوب خارجي نيز غافل شويم به ويژه برنامه‌هايي كه در مناسب هايي مانند محرم نشان‌دهنده نوعي وحدت رويه باشند.

برنامه‌هاي تكراري، حرف‌هاي تكراري‌تر
جبار آذين منتقد سينما و تلويزيون در گفت‌وگو با «جوان» پيرامون برنامه‌هاي صدا و سيما در دهه اول محرم، مي‌گويد: تلويزيون در دهه اول محرم در بخش گزارش‌هاي مردمي خوب ظاهر شد و توانست با امكاناتي كه در شبكه‌هاي داخلي و برون‌مرزي دارد، مراسم‌هاي مردمي دهه اول محرم را به خوبي انعكاس دهد. اما در مورد فيلم‌هاي تلويزيوني، متأسفانه شاهد كم كاري بوديم. امسال نه مجموعه مناسبتي خاصي داشتيم و نه تلويزيوني توانست در بخش تله‌فيلم حق مطلب را ادا كند.

مجموعه‌هاي به نمايش درآمده هم مربوط به سال‌هاي گذشته مي‌شود و به صورت تكراري پخش مي‌شدند. ما در سال‌هاي گذشته شاهد اين بوديم كه حتي به صورت شتابزده هم كه شده، تلويزيون برنامه‌اي را براي دهه اول محرم تدارك مي‌ديد اما امسال از آن برنامه‌هاي شتابزده قبلي هم خبري نبود. در صورتي كه مديران صدا و سيما به خوبي مي‌دانند كه بايد در طول سال براي چنين ايامي و مناسبت هايي مانند محرم برنامه‌سازي كنند.

امسال چيز ديگري كه به چشم مي‌آمد اين بود كه در برنامه‌هاي زنده تلويزيون مهمان‌ها اكثراً همان مهمان‌هاي تكراري سال‌هاي قبل بودند و حرف‌هايشان هم همان حرف‌هاي تكراري سال‌هاي گذشته بود، بدون اينكه تغييري در زاويه ديد و پرداخت به موضوعات داشته باشند. اين در صورتي است كه در حدود دو سه سال گذشته صدا و سيما در اقدامي ارزشمند، به سراغ علماي بزرگ مي‌رفت و با دعوت از آنها، ضمن استفاده از نظرات آنها، وقايع را از منظر آنها بيان مي‌كرد. اين مسئله باعث مي‌شد بينندگان مطالب آموزنده خوبي را در اين برنامه‌ها كسب كنند. امسال نقطه قوت كار تلويزيون پخش عزاداري‌هاي مناطق مختلف بود، اما در مجموع نتوانست پاسخگوي نياز مردم و مطالبات مقام‌معظم رهبري در اين زمينه باشد.
انتهای پیام/

نظر شما

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد