به گزارش سبلان ما، سوره مائدهپنجمینسورهو ازسوره‌های مدنی قرآناست که درجزء۶ و ۷قرآنجای دارد. این سوره به سبب آنکه از مائده آسمانی و نزول آن به درخواستحواریونحضرت عیسی(ع)سخن گفته، مائده نام گرفته است. در سوره مائدهاحکامبسیاری بیان شده از جمله درباره مسئلهٔولایتدراسلام، تثلیث درمسیحیت،قیامتومعاد،وفای به عهد،عدالتاجتماعی، عدالت شاهد، حرمت کشتن انسان‌ها، احکام غذاهایحلال،احکاموضووتیمم.
ازآیاتمشهور این سورهآیه اکمالوآیه تبلیغاست که بنابر نظرشیعه، بهواقعه غدیرو اعلام جانشینیامام علی(ع)مربوط‌اند وآیه ولایتکه بنابر نظر شیعه و سنی در شأن امام علی(ع)نازلشده است. از وقایع تاریخی که در این سوره درباره آنها سخن گفته شده، سرگذشتبنی‌اسرائیل، داستانهابیلوقابیل، رسالت حضرت عیسی ومعجزاتاوست. در فضیلت این سوره نقل شده هنگام نزول سوره مائده بر پیامبر، هفتاد هزارفرشتهآن را همراهی می‌کردند..
مائده به معنای سفره غذا یا خود غذاست. این سوره را به این دلیل مائده نامیده‌اند که داستان نزول مائده براىیارانحضرت عیسیرا بیان می‌کند (آیه۱۱۴) و این واژه دو بار (آیات ۱۱۲ و ۱۱۴) در این سوره به کار رفته است و در هیچ سوره‌ی دیگری استعمال نشده است. نام‌های دیگر این سوره عقود به معنای پیمان‌ها و قراردادها و مُنقِذه به معنای رهاننده و نجات‌دهنده است.
- ترتیب و محل نزول
سوره مائده جزوسوره‌های مدنیو درترتیب نزول، صد و سیزدهمین سوره‌ای است که برپیامبر(ص)نازلشده است. این سوره درچینش کنونیمُصحَف، پنجمین سوره است و درجزءششم و هفتمقرآنجای دارد.
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره مائده ۱۲۰ آیه، ۲۸۴۲ کلمه و ۱۲۲۰۷ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌هایسَبعُ طِوالو یکی از سوره‌های بزرگقرآناست.
در سوره مائده سلسله‌ای از معارف و عقاید اسلامی واحکامو وظایف دینی مطرح شده است. مسئلهولایتو رهبریِ بعد ازپیامبر(ص)، مسئله تثلیثمسیحیان، مسائل مربوط بهقیامتو رستاخیر، مسئله وفای به عهد، عدالت اجتماعی، داستانهابیلوقابیلو تحریم قتل نفس به همین مناسبت، احکاموضووتیمموقصاصو دزدی و احکام فردمُحرِم،توضيح قسمت‌هائى از غذاهاى حلال و حرام از مباحث مطرح در این سوره است. به گفتهتفسیر المیزانهدف کلی این سوره دعوت به وفای به عهد و پایداری در پیمان‌هاست. بنابر این سوره، عادت الهی بر این است که بر کسانی کهتقواپیشه می‌کنند و به مردم احسان می‌کنند، رحمت کند و آسان گیرد و بر کسانی که در پیمانشان با امام خویش، گردنکشی می‌کنند، سخت گیرد.
آیه اکمال
الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا ۚ(آیه ۳)
ترجمه: امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانيدم، و اسلام را براى شما [به عنوان] آيينى برگزيدم.
شیعیاناتفاق نظر دارند این آیه دربارهواقعه غدیروولایت امام علی(ع)، در روز۱۸ ذی‌الحجه، نازل شده است. برخی منابع اهل سنت از نزول اینآیهدرروز عرفهخبر می‌دهند.علامه امینیدر کتابالغدیرومیر حامد حسیندرعبقات الانواربا جستجو در کتاب‌های اهل سنت، شواهد بسیاری از آنان در تأیید و اثبات نزول این آیه در شأن علی(ع) و واقعه غدیر آورده‌اند.
آیه حرمت قتل
- مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا ۚ..﴿٣٢﴾
ترجمه: هر كس كسى را، جز بهقصاصقتل، يا [به كيفر] فسادى در زمين، بكشد، چنان است كه گويى همه مردم را كشته باشد. و هر كس كسى را زنده بدارد، چنان است كه گويى تمام مردم را زنده داشته است.
مفسراندر توضیح اینکه چرا کشتن یک نفر، کشتن همه انسان‌ها و نجات یک انسان، نجات همه انسان‌ها معرفی شده، نظرهای مختلفی ارائه کرده‌اند.علامه طباطباییمی‌نویسد قتل یک انسان، مخالفت و مبارزه باربوبیتو خلقت خداست، به همین دلیل گویی قتلِ همه آدمیان است، زیرا خداوند متعال خواسته که حقیقت انسانیت با تکثیر نسل محفوظ بماند و این حقیقت در فرد فردِ انسان ها موجود است و اگر یک نفر هم کشته بشود غرض خداوند که تکثیر نسل انسانی از راه وجود آن فرد است نقض شده است و این یعنی ابطالِ حکمِ ربوبیت خداوند و مبارزه باغرض الهی در خلقت انسان در نتیجه ازبین بردن حقیقت انسانیت موجود در یک نفر با کشتن او، در واقع از بین بردن انسانیت موجود در تمام انسان‌هاست. درمجمع البیانهم چند نظر آمده است، از جمله اینکه گویی قاتل، کمر به قتل همه انسان‌ها بسته یا منظور از قتل در اینجا قتلپیامبریاامامعادل است یا اینکه چون قاتل سنت قتل را ترویج داده، پسگناههمه قتل‌ها به گردن اوست. درتفسیر نمونهنیز آمده است منظور این است که چنین آدمی که قتل انجام داده، آمادگی آن را دارد که دیگران را نیز به قتل برساند یا اینکه مقصود این است که جامعه انسانی همچون یک واحد است و افراد آن، همچون اعضای آن هستند که اثر لطمه‌ای به یکی از اعضا، در دیگر اعضا نیز آشکار می‌شود. در برخی ازروایاتآمده است مراد از مرگ و حیات در اینآیه، گمراهی و هدایت است.
آیه وسیله
- يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ(آیه ٣٥)
ترجمه: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا پروا كنيد و به او [توسل و]تقربجوييد و در راهش جهاد كنيد. باشد كه رستگار شويد.
به اعتقادشیعیان، این آیه یکی از دلایل اثباتتوسلبه اولیا وانبیاست؛ چرا که این آیه به طور صریحمؤمنانرا بهتوسل(برگزیدن وسیله) توصیه کرده است. از نظر شیعه، وسیله مفهومی گسترده دارد و می‌تواند شاملواجباتومستحباتشود. در منابعروایی، احادیث پرشماری ازاهل‌بیت(ع)در باب توسل نقل شده و معنا و مصادیق وسیله و نیز آثار و نتایج آن بیان شده است.
آیه ولایت
- إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّـهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ(آیه ٥٥)
ترجمه: ولی شما فقط خدا، پیامبر و مؤمنانی هستند که نماز را به پا داشته، در رکوع زکات می‌دهند.
این آیه به تایید همه منابع معتبرشیعهو برخی منابعاهل سنتدر شأنامام علی(ع)نازل شده و او را ستوده است.در روایات آمده است فقیری بهمسجدآمد و تقاضای کمک کرد؛ اما کسی به او کمک نکرد. در این هنگام امام علی(ع) در حالرکوعبهانگشترخود اشاره کرد و فقیر آن را از انگشت امام بیرون کشید. شیعیان از این آیه برای اثباتولایتآن امام استفاده می‌کنند.
آیه تبلیغ
يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ ۖ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّـهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّـهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ(آیه ٦٧)
ترجمه: اى پيامبر، آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، ابلاغ كن؛ و اگر نكنى پيامش را نرسانده‌اى. و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مى‌دارد. آرى، خدا گروه كافران را هدايت نمى‌كند.
مفسران شیعه تصریح کرده‌اند که آیه تبلیغ پس از بازگشت رسول خدا ازحجة الوداعدر منطقهغدیر خمدر روز۱۸ ذی‌الحجهنازل شد در منابع اهل سنت نیز روایاتی وجود دارد که زمان و مکان نزول این آیه را غدیر خم بیان می‌کند. عالمانشیعهبا تکیه بر روایاتی ازامامان(ع)و برخی ازاصحاب پیامبر(ص)، نزول آیه تبلیغ را درباره واقعه غدیر خم و اعلام جانشینیامام علی(ع)قطعی می‌دانند.
آیات طلب مائده آسمانی ۱۱۲تا ۱۱۵
- قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِنْكَ ۖ وَارْزُقْنَا وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ(آیه ۱۱۴)
ترجمه: عيسى پسر مريم گفت: «بار الها، پروردگارا، از آسمان، خوانى بر ما فرو فرست تاعيدىبراى اول و آخر ما باشد و نشانه‌اى از جانب تو. و ما را روزى ده كه تو بهترين روزى‌دهندگانى.» درخواست مائده آسمانی از سویحواریون عیسی (ع)ازخداونداز آیات مشهور این سوره است. آیات ۱۱۲ تا ۱۱۵ گزارشی از این ماجراست. نکته با اهمیت در این آیات واژه عید درآیه ۱۱۴ است که تنها یک بار در قرآن بکار رفته است. به نظرعلامه طباطبایی، هربار که عید فرا مى‌رسد وحدت کلمه، تجدید حیات ملى، مسرّت دل‌هاى مردم و اعلان دین از آثار عید است.
آیه وضو
یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَ أَیدِیكُمْ إِلَی الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَی الْكَعْبَین..(آیه ۶)
ترجمه: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هنگامی که به نماز می‌ایستید، صورت و دست‌ها را تا آرنج‌ها بشویید و سر و پاها را تا مفصل‌ها مسح کنید.
این آیه تنها آیهقرآناست که چگونگیوضوگرفتن را بیان می‌کند. برداشت فقیهانشیعهواهل سنتاز این آیه متفاوت است. شیعیان می‌گویند بر پاها همچون سر باید مسح کشید؛ اما سُنّیان پاها را به صورت و دست‌ها ملحق می‌کنند و حکم به شستن آنها می‌دهند. گفتنی است شیعیان به جز آیه وضو به روایات بسیاری که درباره وضو و جزئیات آن ازاهل بیت (ع)نقل شده استناد می‌کنند]
آیه محاربه
- إِنَّمَا جَزَاء الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُواْ أَوْ يُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ يُنفَوْاْ مِنَ الأَرْضِ ذَلِكَ لَهُمْ خِزْيٌ فِي الدُّنْيَا وَلَهُمْ فِي الآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ(۳۳)
ترجمه: جزای کسانی که با خدا و پیامبرش جنگ می‌کنند و در زمین به فساد می‌کوشند، آن است که کشته شوند یا بر دار گردند یا دست‌ها و پاهایشان یکی از چپ و یکی از راست بریده شود یا از سرزمین خود تبعید شوند. این‌ها رسواییشان در این جهان است و در آخرت نیز به عذابی بزرگ گرفتار آیند.
مُحارب به کسانی گفته می‌شود که در جامعه اسلامی ایجاد نا امنی می‌کنند و در واقع به جنگخداورسولشرفته‌اند. مجازاتمحاربهبامسلمانانطبق آیه محاربه، کشتن، به دار آویختن، قطع دست و پا و تبعید یا زندانی است.فقیهان شیعهبرای تحقق محاربه، ترسیدن مردم و سلاح کشیدنِ محارب بر روی مردم را شرط دانسته‌اند. درباره آیه محاربهروایاتینیز در خصوص توضیح و چگونگی مجازات آن آمده است.
انتهای خبر/ج
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد