سبلانه: فرهنگ و آئینهای عزاداری از قدیم به صورت های مختلف در میان همه اقوام و ملت ها وجود داشته و به عنوان یک امر فطری و طبیعی در برابر حوادث تلخ در هر زمانی پیش می آید اما اجرای صحیح آن مسئله ای است که باید توجه ویژه ای داشت بگونه ای که بیشترین تاثیرات را در سازندگی دینی و صیقل روحی داشته باشد.
عزاداری برای واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) و یارانش فلسفه ای است که در هر دوره ای نیازمند تبیین و بازگویی است، بدون شک تبیین و بازگویی انگیزه قیام امام حسین (ع) و امور تربیتی و معرفی آن نقش بسزایی در پاکسازی و و جلوگیری از بدعت گرایی و خرافه پرستی داشته و پرهیز از هرگونه دروغ و خرافات و ترویج ارزش هایی چون صبر، جوانمردی، شجاعت، غیرت، و ایثار و فداکاری روح تعاون، انقلاب، نهضت و... را احیا می کند.
عزاداری صحیح صیانت از دین است
به عقیده بسیاری از بزرگان و پژوهشگران دینی فرهنگ صحیح عزاداری سبب نگهبانی دین و روشن شدن حقایق دینی و نابودی بدعت ها و ترویج سنت ها می شود.
آنها تاکید دارند که در جهت تحقق این مهم وظیفه مداحان و مرثیه سرایان و هیئت های عزاداری بیشتر از سایر افراد جامعه است و کسب جایگاه معنوی و تهذیب نفس توسط آنها اهمیت خاصی دارد.
یکی از مداحان استان اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان کرد: مداح به جهت آنکه وظیفه سنگین معنوی بر عهده دارد باید مراقب رفتار و کردار خود باشد، در این سالها دیده شده مداحانی که نتوانسته اند این معرفت را کسب کنند با شکست معنوی روبه رو شده اند.
مداحان باید مراقب احوال خود باشند
عبدالحسین نجار باشی با مقایسه مداحی در سالهای گذشته و مداحی جدید تاکید دارد مداحان گذشته در همه حال مراقب احوال درونی و شخصی خود بودند و مردم را به عزاداری واقعی ترغیب می کردند و امروز نیز مداحان وظیفه دارند با بهره گیری از تعلیمات بزرگان و اساتید با توسل به ائمه در راستای ارتقای فرهنگ اصیل عزاداری گام بردارند.
وی با بیان اینکه ادب مسئله مهمی است که مداحان ما بدون استثنا باید داشته باشند، افزود: شاعر اهل بیت ما مرحوم منزوی هیچگاه بدون وضو و نماز خواندن شعر نمی گفت، مداح نیز باید ارکان دینی را مدنظر قرار داده و با ایمان قلبی مداحی کند.
مداحی حرفه نیست؛ عشق است
این مداح مطالعه عمیق و حساسیت در انتخاب اشعار را از مهمترین وظایف مداحان دانست و افزود: برخی از مداحان در انتخاب شعر زحمت نمی کشند و برداشت هایی که اساتید گذشته از اشعار می کنند آنها نمی توانند بکنند در نتیجه سبب ایجاد مشکل و غلوگویی می شوند.
به عقیده وی هر کسی مداحی را برای خود شغل قرار دهد در یک مقطع به بن بست خواهد رسید، مداحی حرفه نیست؛ عشق است و باید با پرهیز از مسائل مادی و دنیوی تنها به رسالت بزرگی که بر دوش مداح گذاشته شده است، عمل کند.
یکی از پژوهشگران تاریخ و آئینهای عزاداری اردبیل نیز با بیان اینکه چراغ پر فروغ نهصت حسینی در طول قرن ها بعد از عاشورا خاموش نشده و به خاطر حرمت خونهای پاکی که ریخته شده همواره فروزان خواهد بود، افزود: پاکی و و زلالی این نهصت باید هر روز و متناسب با فرهنگ روز جامعه ارائه شود.
مسئولان در احیای باورهای دینی کمک کنند
وی با بیان اینکه در استان اردبیل رفع معضلات مربوط به عزاداری با مدیریت امام جمعه اردبیل آغاز شده است، عنوان کرد: امروزه مسائلی چون فتنه وهابیت، اعتقادات و باورهای دینی ما را هدف قرار داده اند و مسئولان اجتماعی و شاعران و مداحان دینی باید بیش از پیش تلاش کنند.
به تاکید وی جوان امروزی که از طریق سیستم های ارتباطی با دنیا در مرتبط است آدمی نیست که براحتی افکار چندین سال قبل را قبول کند پس باید معلوماتی متناسب با رشد فکری و شخصیتی اش به او داده شود.
عزاداری نیازمند پالایش است
جامعی افزود: امروزه در امر تعزیه حسینی با مشکلاتی مواجه هستیم و باید در قالب آسیب شناسی عزاداری به پالایش هایی دست بزینم در غیر این صورت آسیب های جدی به دستگاه تعزیه وارد خواهد شد.
به گفته این محقق باید کاری کرد علاوه بر حفظ ظاهر و سمبل های عزاداری پیام انقلاب سیدالشهدا مورد توجه قرار گیرد و نباید دانشگاهیان و صاحبنظران از دور نظاره گر عزاداری باشند.
وی بیان کرد: دانشگاهیان با حضور در هیئت های حسینی در ارشاد و راهنمایی عزاداران و جوانان نقش موثری دارند چرا که ما اعتقادات آزادی خواهی، ایستادگی در برابر ظلم و بسیاری از باورهای خود را از قیام حسین (ع) آموخته ایم و حال این یافته ها را در قالب تعزیه به نمایش می گذاریم.
ضرورت مصون ماندن تعزیه از آسیب ها
وی تصریح کرد: باید به گونه ای عمل کنیم که تعزیه از آسیب ها مصون بماند تا بتواند نمایش خوبی از این یافته ها ارائه دهد و همچنین تعزیه نباید محدود به دهه محرم شود بلکه به صورت یک فرهنگ جامع و غنی دربیاید.
جامعی تصریح کرد: در حال حاضر شعرا و مداحان جوانی در این عرصه تلاش می کنند و اگر درست آموزش ببینند و هدایت شوند بعید نیست درآینده مرحوم حاج یحیوی و یا منزوی دیگری برای عزاداری اصیل شوند.
وی با تاکید بر اینکه در مقوله تعزیه مسئله ای به نام طرد افراد وجود ندارد، افزود: با آموزش و غنی سازی اعتقادات و باورها این حضور را می شود به حضوری پویا، معتقد و خالص تبدیل کرد.
استاد دانشگاه و پژوهشگر عاشورایی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه برخی از مداحان ما گویی راه را گم کرده‌‌اند و به جای مداحی کار سیاسی می‌کنند، عنوان کرد: در بیان حماسه عاشورا روح حماسی و عاطفی را باید با هم در نظر گرفت تا بتوان روح حماسی یا عاطفی واقعه عاشورا را درست تبیین کرد.
سنگری با تشریح آسیب‌های حوزه مداحی و ذاکری در ایران، افزود: استان اردبیل قلب تربیت ذاکران و مداحان و پایگاه اصیل در این ارتباط است و مداحان ما باید به سمتی حرکت کنند تا واقعیت‌های زندگی اهل بیت بویژه امام حسین (ع) را به روشنی منتقل کنند.
وی با انتقاد از برخی جابجایی‌ها در حوزه مداحی با سیاسی‌کاری، گرایش به انجام وظیفه روحانی و شاعران، گفت: گاه مداح ما در مسائل شرعی وارد می‌شود که هیچ اطلاعاتی در آن ندارد و یا در شورخوانی وارد می‌شود که شعور و عقلانیت روضه خوانی با این حرکت زیر سئوال می‌رود.
ورود مداح به مسائل سیاسی و غیر کارشناسی آسیب زا است
این استاد دانشگاه بیان کرد: مداحی که آشنایی به مقتل‌خوانی ندارد نباید در این موضوع ورود پیدا کند چرا که ورود به مسائل غیر کارشناسی آسیب‌ها و خطرات بزرگی را به همراه دارد که سبب محصور شدن کار در این حوزه می‌شود.
وی بیان داشت: از آنجا که فرهنگ عزاداری امام حسین(ع)، از آغاز فرهنگ ارزشی و پایه و مایه برای مبارزه با طاغوت ها، و تثبیت امامت و حکومت عدالت خواهان و طرفداران حق است برای تحقق هر چه شایسته آن باید بیشتر تلاش کرد چرا که یکی از دغدغه های اصلی ما شده است.
ترویج خرافات تهدید جدی عزاداری
در همین حال امروز آنچه بیش از هر آسیبی عزاداری اصیل و سنتی را مورد هدف قرار داده است، تهدید فرقه وهابیت و ترویج خرافات در این حوزه است، این همان نکته ای است که علما و کارشناسان دینی و فرهنگی به آن تاکید دارند.
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه اردبیل در این خصوص با اشاره به تاکید فرقه وهابیت مبنی بر اینکه اگر حسین (ع) را از شیعه بگیریم، همه چیز شیعه را گرفته ایم، گفت: غلو در مداحی همان خواسته وهابیت است و باید به شدت پرهیز شود.
حجت الاسلام سیدحسن عاملی تصرح کرد: دشمن می خواهد امام حسین (ع) را از ما بگیرد و باید در برابر این توطئه بزرگ هوشیار باشیم و این آگاهی در عزاداریها متجلی می شود.
مداحان از حرفهای بی سند پرهیز کنند
عاملی با بیان اینکه مداحان نباید غلو کرده و حرفهای بی سند بزنند، تصریح کرد: دشمنان با جمع آوری این حرفها می خواهند امام حسین (ع) را از ما بگیرند و این یعنی اینکه ما خودمان به مکتب حسینی ضربه می زنیم.
وی تاکید کرد: نباید بگوییم که چون یزید سگ نگه می داشت و یا شراب می نوشید، حسین قیام کرد و جنگ شروع شد، این سطحی نگری است و به عزاداری مقدس شیعه ضربه می زند.
امام جمعه اردبیل تاکید بر رهبریت صالح در جامعه را تنها خواسته حسین (ع) و فلسفه کربلا عنوان کرد و گفت: امام حسین (ع) تنها خواسته خود از واقعه کربلا را رهبریت صالح عنوان کرد و این تنها هدف وی بود و بی شک اول و آخر و باطن و ظاهر حسین (ع) تاکید بر رهبری صالح در جامعه اسلامی بود.
معرفی اصالت تعزیه حلقه گمشده مداحی
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل نیز با بیان اینکه ضروری است محتوای عزاداریهای ماه محرم با دقت انتخاب شود در گفتگو با خبرنگار مهر، مهمترین هدف مداحان را معرفی و شناساندن اصالت تعزیه عنوان کرد.
مهدی ستوده تصریح کرد: توجه به ظاهر و محتوای عزاداریها اصولی است که می توان شان و شوکت عظمت اهل بیت را رعایت کند و بی شک دینداری و توجه به احکام اسلامی با توسل به قرآن کریم و قول و فعل معصومین همراه با عقلانیت، عشق و محبت ابهت عزاداری را چند برابر خواهد کرد.
وی با تاکید به معرفی همه جانبه سیره معصومین (ع) اضافه کرد: رسول اکرم و معصومین در همه امور اسوه هستند و به همین دلیل طرح یک جانبه سیره معصومین صحیح نیست.
ستوده متذکر شد: در طرح و معرفی معصومین طرح مسائل غلو آمیز در عزاداری ایراد دارد و لازم است مداحان به این مهم توجه ویژه داشته باشند، مکتب تشیع یک مکتب عقلانی و عاشقی است و نوع عزاداری نباید به خود حالت غلو آمیز بگیرد.
مداحان حافظان امامت و عقاید دینی باشند
مداحان حافظان امامت و عقاید دینی باشند
رئیس مداحان کشور نیز در گفتگو با خبرنگار مهر مداحان را حافظان امامت، ولایت و پاسداران فروع، اصول و عقاید دینی عنوان کرد و یادآور شد: مداح باید با دوری از فرقه‌گرایی و دیگر جریانات منحرف توجه ویژه‌ای به دین و آموزه‌های آن داشته باشد و عقاید اسلامی و ارزش‌های آن را آنگونه که قرآن و سنت پیامبر(ص) اجازه داده است به جامعه ترویج دهد.
به گفته علی آهی همه مداحان در برابر گفته‌های خود مسئول هستند و باید از اشعار دین اسلام و مکتب شیعه در جامعه صیانت کنند.
وی که با مهر گفتگو می کرد، تعداد مداحان غیر رسمی کشور را بیش از 100 هزار نفر عنوان کرد و با بیان اینکه بسیاری از این مداحان فصلی هستند، افزود: هر کس کتاب دستش بگیرد و در مجلسی بخواند نمی تواند مداح باشد.
باید به این واقعیت توجه کنیم که نهضت اباعبدالله(ع) نه فقط احیاگر واقعی روح اتحاد و انسجام اسلامی است و ما شیعیان باید در پاسداشت قیام آن حضرت(ع) بکوشیم و جنبه‌های فراموش شده وحدت‌بخشی آن را احیاء کنیم تا دنباله‌رو حقیقی ابا عبدالله(ع) باشیم.
لزوم بازشناسی نهصت حسینی
ضروری است این نکته را به دیگران بشناسانیم که نهضت حسینی، علت بقای اصل دین و فرهنگ اسلامی است و همه ضمن بازشناسی و تامل در فلسفه و ابعاد گوناگون این نهضت، باید در صیانت و حفاظت از این فرهنگ فراگیر در مقابل امواج جهالت‌ها، بدعت‌ها، آسیب‌ها، تحریف‌ها و انحرافات پدید آمده و رفتارهای موهن و غیرمعقول و خلاف موازین شرعی در مراسم های عزاداری و برنامه‌های سوگواری تلاش کنند.
صیانت و نگهداری از روشهای اصیل و سنتی عزاداری و بررسی راهکارهای تقویت و توسعه آن متناسب با سلیقه و گرایش‌های نسل امروز تکلیفی است که به غیر وظایف فعالان فرهنگی و دینی و مرثیه سرایان و مداحان بر دوش عزادارن نیز گذاشته شده است.
گزارش ازخدیجه سلمانی
منبع: خبرگزاری مهر